سردردهاي ثانويه

علل سردردهاي ثانويه :
1-    عفونت ها :                   63%
2-    ضربه به سر :               4%
3-    بيماريهاي عروقي مغز :    1%
4-    خونريزي زير عنكبوتيه :    كمتر از 1%
5-    تومورهاي مغزي :           كمتر از 1/0 %

A.    عفونت هاي معمولي :
شايع ترين علل سردردهاي ثانويه را تشكيل مي دهند . مثل سرماخوردگي معمولي كه اكثر موارد علاوه بر آبريزش بيني و بدن درد ، سردرد هم دارند .مثال ديگر سينوزيت حاد است كه به علت تجمع چرك در سينوس هاي صورت و پيشاني موجب سردرد مي شود كه گاهي بسيار شديد مي شود در اكثر موارد درمان با آنتي بيوتيك مناسب و شستشوي منظم بيني و مصرف مايعات فراوان برطرف مي شود .توجه بسيار مهم :  سينوزيت مزمن در اكثر موارد با خلط پشت حلق خود را نشان مي دهد . گاهي اوقات نيز مي تواند يك ” احساس ناراحتي مبهم ” در صورت و سر ايجاد كند ولي هيچگاه ” درد شديد ” نمي دهد  . بنا بر يك باور عمومي و كاملاً غلط هركس كه بگويد ” وقتي باد سرد به پيشاني ام مي خورد دچار سردرد شديد مي شوم ” فوراً   مي گويند شما سينوزيت مزمن داريد . من و همكارانم هرروز با بيماراني مواجه مي شويم كه مي گويند ” من و اكثر خانواده ام سينوزيت مزمن داريم چرا كه وقتي در مقابل باد قرار مي گيريم يا با موهاي خيس بيرون مي رويم سردرد   مي گيريم .تقريباً همه اين افراد ميگرن دارند . اين بيماران علاوه برباد سرد ، با هواي گرم ، عصباني شدن ، بي خوابي ،‌ بوي سيگار و آلودگي هوا و در  ” خانم ها ” قبل از دوره هاي ماهانه هم سردرد مي گيرند كه همه اين موارد شاهد بر ميگرني بودن سردردشان است . پس به خاطر داشته باشيم كساني كه سالهاست بواسطه برخورد با هواي سرد دچار سردرد شديد مي شوند ميگرن دارند نه سينوزيت .  عللي كه موجب مي شود ميگرن با سينوزيت اشتباه شود به قرار زير هستند :
•    شروع سردرد در مواجهه با باد سرد
•    قرمزي چشم ، آبريزش بيني و كيپ شدن بيني كه همگي از علائم همراه ميگرن هستند .
•    احساس تب و لرز : در ميگرن بدون آنكه واقعاً تب وجود داشته باشد گاهي بيمار احساس داغ شدن و يا برعكس احساس لرز مي كنند . در اين حالت اگر از درجه تب سنج استفاده كنيم در مي يابيم واقعاً تب وجود ندارد .
•    بسياري از ساكنين شهرهاي بزرگ كه آلودگي هوا در آن بسيار شديد است در سي تي اسكن و ام آر آي ضخامت مخاط و يا كيست هاي سينوس دارند گرچه اين تغييرات نمي توانند موجب سردرد شوند ولي اكثراً بعنوان شاهدي بر سينوزيتي بودن سردرد تلقي ميشوند ، در حالي كه اين ها دو موضوع كاملاً جدا از يكديگر است يعني تغييراتي كه در عكس سينوس مي بينيم مسئول سرفه و خلط در بيماراست و ربطي به سردرد هاي ميگرني فرد ندارند .

B.    منژيت حاد :

•    تهاجم باكتري ها و ويروس ها به پرده هاي محافظ مغز ، ” منژيت عفوني ” نام دارند كه بلقوه يك بيماري خطرناك است .علائم اصلي آن شامل سردرد حاد شديد ، سفتي و درد گرردن و تب مي باشند .درد با حركت چشم بدتر مي شود . اين بيماران به سرعت به سمت كاهش هوشياري شديد و گاه كوما پيش مي روند و در صورت عدم درمان مناسب ميزان مرگ و مير و عوارض شديد و دائمي آن زياد است . منژيت حاد ممكن است به سادگي با ميگرن اشتباه شود چرا كه هردوي اين بيماري ها علائم سردرد ضرباني ، ترس از نور و ترس از صدا و همچنين تهوع و استفراغ را دارند ولي در منژيت تب شديد وجود دارد كه در ميگرن وجود ندارد .

C.    خونريزي زير عنكبوتيه :

•    بصورت يك سردرد بسار ناگهاني و بسيار شديد رخ مي دهد كه بسرعت به سمت كوما پيش مي رود . در صورتي كه بيمار هنگام رسيدن به بيمارستان هنوز به كوما نرفته باشد مي تواند توضيح دهد كه بطور ناگهاني و در يك لحظه احساس تركيدن چيزي را در سرش پيدا كرده و شديد ترين سردرد عمرش را به ناگهان تجربه كرده است .اين بيماران هم سردرد شديد به همراه سفتي گردن دارند ولي تب قابل توجه وجود ندارد .اين بيماري معمولاً در سنين بالا و به علت پاره شدن ضايعات عروقي مغزي ” آنوريسم ” رخ مي دهد و با سي تي اسكن كه بصورت اورژانس انجام مي دهيم معمولاً قابل تشخيص است .

D.    تومورهاي مغزي :

•    در 30% كساني كه تومور مغزي دارند ، سردرد شكايت اصلي شان است . سردرد در تومور مغزي معمولاً عمقي و متناوب ، مبهم و با شدت متوسط است ، اين سردردها ممكن است با زور زدن و تغيير وضعيت تشديد شود ” مثلاً با خم شدن يا دراز كشيدن و يا حين سرفه كردن تشديد    مي شود ” گاهي تهوع و استفراغ هم همراهش هست .

E.    آرتريت سلول ژ آنت :

•    يكي از سردردهاي بسيار مهم است كه در افراد بالاي 50 سال رخ ميدهد و اگر به موقع تشخيص داده نشده و درمان شروع نگردد تا 50% بيماران ممكن است كور شوند . گاهي از چند ماه قبل از بروز سردرد علائم عمومي همچون تب خفيف ، تعريق شبانه ، دردهاي منتشر عضلاني ، اسكلتي و كاهش وزن قابل توجه تظاهر مي كنند .                                                   سردرد معمولاً به تدريج و طي چند ساعت شروع شده و به حد اكثر خود مي رسد . نكته مهم آن است كه بيمار بخوبي مي تواند توضيح دهد كه درد در سطح سر است و در عمق مغز نيست. نكته مهم تر آنست كه پوست سر بيماران بشدت حساس مي شود بطوري كه حتي لمس موي سر بيمار قابل تحمل نبوده و بسيار دردناك مي شود . گاهي قرمزي و برجسته شدن طناب مانندي ديده مي شود كه بيمار اصلاً اجازه نمي دهد به آن دست بزنيم . از نظر آزمايشگاهي سرعت رسوب گلبول هاي قرمز ” ESR ” بسيار بالا مي رود . در اين بيماران حتي قبل از اثبات بيماري و بلافاصله پس از آنكه از نظر باليني به اين بيماري مشكوك شويم درمان آنرا آغاز مي كنيم چرا كه تأخير در درمان مي تواند موجب از دست رفتن دائمي بينايي در ايشان شود . البته به خاطر داشته باشيم در بسياري از انواع سردرد ” مثل ميگرن ” فشار آوردن روي ناحيه سردرد مي تواند موجب تشديد درد شود ولي در هيچكدام از سردردهاي درگير حساسيت به لمس پوست سر به شدت اين بيماري نيست .

F.    ضربه به سر :

•    ضربه به سر با مكانيسم هاي متعددي مي تواند موجب سردرد شود . ازجمله مهمترين آنها خونريزي مغزي بعلت ضربه است . در ضربات شديد يا متوسط به سر حتي در غياب خونريزي مغزي شخص ممكن است مدت ها سردرد به همراه بي خوابي ، فراموشي ، عدم تمركز و زودرنج شدن داشته باشد . گرچه اكثر اين علائم بطور معمول طي يك ماه از بين مي روند .حتي در ضربات به ظاهر خفيفمغزي نيز انجام سي تي اسكن توصيه مي شود . بخصوص در افراد مسن چرا كه در سنين بالا ضربات بسيار كوچك ” حتي گاهي يك عطسه شديد “نيز مي تواند موجب خونريزي مغزي شود . بهمين دليل در افراد مسن با ضربات خفيف سر نيز بررسي جدي مي كنيم  بخصوص اگر پس از آن فراموشي يا رفتارهاي غير معمول و يا ضعف يك نيمه بدن وجود داشته باشد .گاهي در كساني كه از نظر ژنتيكي ميگرن دارند ولي هنوز سردردهايشان تظاهر نكرده است ، يك ضربه به سر ممكن است موجب ظاهر شدن ميگرن نهفته بيمار شود و تا سالها سردردهاي دوره اي همراه شخص باقي بماند و از آن ضربه به بعد وقتي بيمار در معرض باد سرد ، هواي گرم ، بي خوابي ، گرسنگي و… قرار بگيرد دچار سردرد مي شود . به بيان ديگر ضربه مي تواند ميگرن نهفته را به ميگرن فعال تبديل كند