سردردهاي اوليه

سردردهاي اوليه به سردردهايي گفته مي شود كه بعلت بيماري ديگري نباشد و خودش يك بيماري باشد .
A.    ميگرن :
15% زنان و 6% مردان را درگير ميكند .سردرد مزمن و تكرار شوندهاي است كه معمولاً 4 تا 72 ساعت طول مي كشد .ميگرن علاوه بر سردرد تظاهرات عصبي بسيار زيادي را بهمراه خودش دارد مثل تهوع و گاه استفراغ ، تاري ديد گذرا ، سوزش و گزگز سر و اندام ها ، حساسيت به لمس پوست سر ، سرگيجه واقعي ، حساسيت به نور و صدا و بو ، اسهال ، ضعف اندام ها ، تشنج .

همچنين ميگرن در بسياري از موارد علائم هشدار دهنده اي از4 ساعت قبل از شروع سردرد دارد مثل تغييرات خلق ” افسردگي يا سرخوشي ” خميازه ، تشنگي ، بي اشتهايي يا برعكس ، ولع به غذا .ولي مهمترين فاكتوري كه مي تواند ميگرن را مشخص كند عواملي هستند كه موجب شروع سردرد مي شوند چرا كه مغز افراد ميگرني به تغييرات محيطي حساس است . عواملي كه باعث شروع سردرد در ميگرن مي شود

شامل : باد سرد ، هواي گرم ، نورهاي شديد ، سروصدا ، گرسنگي ، استرس شديد ، خوشحالي بيش از حد ، فعاليت بدني سنگين ، بي خوابي يا خواب بيش از حد ، تغييرات دوره اي و ماهانه هورموني در خانم ها و غيره .

•    اوراي ميگرني :
اورا ، شامل تغييرات عصبي است كه در يك چهارم مبتلايان به ميگرن بلافاصله قبل از شروع سردرد بوجود مي آيند . مشخص ترين فرم آن بصورت يك لكه نوراني و درخشان در ميدان بينايي است كه گاه حاشيه هاي مخرص و زيك زاك مانند دارد و بتدريج اين لكه نوراني بزرگ شده و از يك سمت ميدان بينايي خارج مي شود و سپس سردرد آغاز مي گردد .سردرد اغلب يكطرفه و ضربان دار است يعني بصورت نبض در مغز بيمار مي كوبد گرچه گاهي ميگرن بصورت سردردهاي دوطرفه و بدون حالت ضرباني واضح نيز ممكن است رخ دهد” ميگرن در زبان لاتين به معناي نيمه سر است “اكثراً به همراه سردرد ، تهوع و گاه استفراغ وجود دارد . در صورت بروز استفراغ ، سردرد كاهش مي يابد . در هنگام سردرد بيمار تمايل دارد در يك اطاق تاريك و ساكت ، بي حركت بماند . تكان دادن سر ، نور ، صدا و بو ، مي تواند موجب تشديد سردرد شود .

در هنگام سردرد ظاهر بيمار رنگ پريده و خيس بوده و رگهاي خوني گيجگاه ممكن است متورم باشند . معمولاً چشمان بيمار قرمز و پر خون مي شوند و ريزش اشك و گرفتگي بيني رخ مي دهد . اين مسئله اكثراً موجب مي شود كه بيمار تصور كند به سينوزيت مبتلا شده است در حالي كه اين علائم از مشخصات مهم ميگرن است نه سينوزيت مزمن .
تشخيص ميگرن بوسيله شرح حال باليني و سابقه اي است كه بيمار مي گويد و معمولاً اقدام آزمايشگاهي و يا تصوير برداري لازم ندارد مگر آنكه شكل و مشخصات سردردها جديداً تغيير كرده باشد .

•    درمان غير داروئي ميگرن :

اقدامات غير داروئي در بهترين حالت فقط بعنوان يك درمان كمكي است و تنها مي توانند مقدار كمي از شدت علائم بكاهند . اين اقدامات شامل موارد زير است :
رعايت يك سبك زندگي منظم مثل رژيم سالم غذايي ، پرهيز از ادويه جات ، قهوه زياد ، مواد نگهدارنده موجود در غذاها ” مثل كنسروها ” ، ورزش منظم غير سنگين ، خواب منظم و پرهيز از استرس . توجه داشته باشيم اقدامات فوق نبايد موجب دور ماندن فرد از جامعه و عقب افتادن از ” مسابقه زندگي ” بخصوص در جوانان شود . نوجواني را در نظر بگيريد كه لازم است در مراحلي از زندگي ” مثلاً كنكور” ساعتها زير نور چراغ مطالعه درس بخواند و بي خوابي بكشد و يا كارگري كه بايد در محيط پر سر و صدا با همراه مواد شيميايي كار كند ، همچنين خانمي كه بايد براي فرزندان و همسرش آشپزي كند و يا كارمندي كه مي بايد در محيط پر استرس پاسخگوي ارباب رجوع باشد . در اين موارد چاره اي بجز مواجهه با استرس هاي فوق نيست سپس راه اصلي استفاده صحيح از داروها هستند در غير اينصورت فرد جايگاه مطلوب اجتماعي خود را از دست خواهد داد .

•    درمان هاي داروئي ميگرن :

در مواردي كه تعداد حملات ميگرني كمتر از 5 مورد در ماه بوده و شدت سردرد كم باشد مي توان از مسكن هاي ساده و يا داروهاي مخصوص ميگرن در هر زمان كه حمله رخ مي دهد استفاده كرد .
در مواردي كه تعداد سردردها بيش از 5 حمله در ماه است و يا شدت سردرد به حدي است كه فرد را از ادامه كار روزانه باز مي دارد بايد از داروهاي پيشگيري كننده از ميگرن بطور مداوم و هرروز استفاده شود .
چند نكته بسيار مهم در مورد داروهاي پيشگيري از ميگرن وجود دارد :

•    اين داروها كاربردهاي معروفي در موارد غير ميگرن هم دارند مثلاً همين داروها را در بيماران قلبي و فشار خوني هم ميدهيم همچنين برخي از اين داروها جزء داروهاي ضد افسردگي و يا ضد تشنج هم هستند . گاهي همين مسئله موجب مي شود بيمار تصور كند اشتباهي رخ داده است چرا كه وي اين دارو را بعنوان داروي قلب يا تشنج يا ضد افسردگي مي شناخته است .در اينجا وظيفه پزشك است كه از همان ابتدا براي بيمار توضيح دهد كه تجويز دارو براي سردرد است نه بعنوان قرص خواب يا قرص اعصاب …
•    بسياري از اين داروها در چند روز اول شروع درمان ، موجب خواب آلودگي مي شوند . بايد توضيح دهيم كه خواب آلودگي ناشي از مصرف دارو گذرا بوده و بزودي برطرف خواهد شد و فقط اثر مطلوب درماني اش باقي خواهد ماند .
•    شروع اثر ضد سردرد اين داروها ممكن است چند روز طول بكشد بايد توضيح دهيم كه از همان روز اول نبايد انتظار دفع كامل سردرد مزمن چند ساله را داشته باشيم .
•    ميگرن در اكثر قريب به اتفاق موارد پاسخ بسيار خوبي به درمان مي دهد و بندرت ممكن است بيمار با مصرف صحيح داروها از سردرد رهايي نيابد .
•    مسكن هاي معمولي و داروهايي كه بطور اختصاصي براي حملات حاد ميگرن تجويز مي شوند ” و نه آنهايي كه بطور طولاني مدت براي پيشگيري از ميگرن نسخه مي شوند ” خودشان مي توانند سردردها را تشديد كنند . پس مصرف بيش از حد مسكن ها مي تواند بسيار مخرب باشد .
•    داروهاسي پيشگيري از ميگرن ” ونه مسكن ها ” بسيار كم خطر و موثر هستند هنگامي كه زير نظر پزشك مصرف شوند ، عارضه مهمي نخواهند داشت و مي توانند آينده اجتماعي – اقتصادي و خانوادگي بيمار را تضمين نمايند